Rễ thần kinh vùng thắt lưng cùng liên quan với đĩa đệm
Chóp cùng (nón tủy) của tủy sống dừng lại ngang mức khoảng L1-L2 nhưng các rễ thần kinh tủy vẫn tiếp tục chạy xuống dưới và rời ống tủy qua các lỗ liên hợp tương ứng nằm ngang mức với thân đốt sống trên nó. Vì vậy, ta nhận thấy rễ L3 thoát ra khỏi bao màng cứng ở ngang mức của thân đốt L2… (tương tự với rễ L4, L5, S1) và toả xuống dưới tới S5 để hình thành đuôi ngựa.
Liên quan giữa đĩa đệm với rễ thần kinh
Tuy nhiên, mối tương quan về vị trí giữa đĩa đệm và lỗ liên hợp nơi có rễ thần kinh tuỷ sống đi qua cũng được chia thành 4 thể khác nhau:
Thể vai: đĩa đệm nằm cao hơn so với rễ thần kinh.
Thể trước: đĩa đệm nằm phía trước rễ thần kinh.
Thể nách: đĩa đệm nằm ngay phía dưới rễ thần kinh.
Thể không liên quan: đĩa đệm nằm dưới không tiếp xúc với rễ thần kinh.
Tam giác an toàn
Là một vùng an toàn để tới đĩa đệm khi sử dụng các dụng cụ phẫu thuật trong cột sống. Tam giác có một số đặc điểm sau:
– Vùng an toàn nhất khi đưa dụng cụ vào là cạnh phía trong của tam giác.
– Bề mặt của vòng xơ đĩa đệm được phủ lên bởi tổ chức mô mỡ.
– Vòng xơ đĩa đệm được nhiều thần kinh và mạch máu chi phối, đặc điểm này là dấu hiệu quan trọng trong khi phẫu thuật.
– Rễ thoát ra tạo nên cạnh ngoài của tam giác an toàn, trong khi đó cạnh dưới là bờ trên của đốt sống dưới, cạnh trong là bao rễ trong ống sống.
Vùng tam giác phẫu thuật
A.Cạnh huyền (rễ thoát ra) D.Cạnh dưới (bờ trên thân ĐS)
B.Cạnh trong (màng cứng) E.Cuống sống cắt ngang
C.Rễ đi ngang qua F.Tam giác an toàn
Việc hiểu biết về vùng an toàn là cần thiết để khi chúng ta can thiệp vào vùng này khi giải ép rễ, ghép xương sẽ hạn chế tối đa các biến chứng xảy ra như tránh tổn thương rễ, rách màng cứng…
Bất thường giải phẫu của rễ thần kinh vùng thắt lưng cùng
Trên thực tế lâm sàng có gặp một số bất thường giải phẫu của rễ thần kinh vùng thắt lưng cùng. Theo Kadish thường có 4 loại bất thường như sau:
Loại I: Bất thường nằm trong màng cứng.
Loại II: Bất thường nguyên ủy của rễ được chia làm 4 loại dưới nhóm:
a/ Nguyên ủy lên cao
b/ Nguyên ủy xuống thấp
c/ Nguyên ủy hợp nhất (hai rễ liền kề cũng một điểm xuất phát)
d/ Thân chung nguyên ủy (hai rễ liền kề thoát ra trong cùng một thân rồi mới tách ra hai rễ).
- Loại III: Nhánh nối ngoài màng cứng
- Loại IV: Rễ phụ ngoài màng cứng.
Nắm rõ giải phẫu tương quan của rễ thần kinh và đĩa đệm cột sống thắt lưng, can thiệp vào vùng an toàn và đặc biệt là biết được các bất thường của rễ thần kinh thường gặp giúp cho phẫu thuật viên có thể can thiệp tối thiểu-ít xâm lấn và cuộc mổ luôn an toàn, bệnh nhân hồi phục tốt sau mổ
