Chấn thương sọ não: cách tính thể tích khối máu tụ và phân loại trên phim cắt lớp

Chụp cắt lớp vi tính (CLVT)

–         Chụp CLVT sọ não cho phép đánh giá tổn thương trong sọ như máu tụ ngoài màng cứng, máu tụ dưới màng cứng, giập não, máu tụ trong ngão, chảy máu não thất… và hiệu ứng chèn ép của khối choán chỗ như di lệch đường giữa, xẹp não thất, bể đáy và rãnh cuộn não bị xóa.

–         Chụp CLVT ở giai đoạn cấp tính, khối máu tụ trong não có hình ảnh một khối tăng tỉ trọng không đồng nhất có ranh giới rõ, nhu mô não xung quanh khối máu tụ phù nề và có hình ảnh giảm tỷ trọng có thể đánh giá sau 3 đến 5 ngày. Trường hợp máu tụ bán cấp (3-6 ngày sau chấn thương) trên phim chụp CLVT có hình ảnh dịch máu giảm tỷ trọng khu trú trong khối máu tụ, nguyên nhân là do quá trình tiêu cục máu đông ở trong khối máu tụ.

Hình ảnh giập não trên CLVT là những ổ tăng tỷ trọng rải rác kèm theo phù não giảm tỷ trọng ở xung quanh. Tổn thương giập não có thể nhiều ổ hoặc ở hai bên bán cầu, tuy nhiên vị trí thường không liên quan đến điểm va đập (cơ thế đội).

Ngoài mục đích xác định có máu tụ trong não, giập não, CLVT còn giúp ước lượng thể tích khối máu tụ, các dấu hiệu như thoát vị não (di lệnh đè đẩy đường giữa), tăng áp lực nội sọ (thể tích khối máu tụ, tình trạng bể đáy) và các thương tổn tổn khác kèm theo.

Thể tích khối máu tụ trong sọ được tính gần đúng theo công thức:

V= ( A x B x n) / 2, trong đó:

Trong đó: V là thể tích khối máu tụ

                A: đường kính ngang lớn nhất của lát cắt có khối máu tụ lớn nhất.

                B: đường kính dọc lớn nhất đo vuông góc với A trên cùng một lát cắt.
n: số lát cắt có chứa khối máu tụ.
Các giá trị đước tính bằng centimetre (cm). Thể tích khối máu tụ được tính bằng

Hình ảnh tổn thương trên CLVT sọ não theo phân loại Marshall (1991)

Phân loại

Mô tả

Tổn thương (TT) lan tỏa độ I – Không có hình ảnh bất thương nhìn thấy được trên phim CLVT sọ não
Tổn thương lan tỏa độ II –   Còn bể dịch não tủy quanh thân não

–   Đường giữa lệch 0-5mm

–   Và/hoặc có những TT tỉ trọng khác nhau

–   Không có TT tăng tỷ trọng hoặc tỷ trọng hỗn hợp có thể tích > 25ml

Tổn thương lan tỏa độ III (phù não) –   Bể quanh thân não bị chèn ép hoặc bị xóa

–   Đường giữa lệch 0 – 5mm

–   Không có TT tăng tỷ trọng hoặc tỷ trọng hỗn hợp có thể tích > 25ml

Tổn thương lan tỏa độ IV

(lệch đường giữa)

–   Lệch đường giữa >5mm

–   Không có TT tăng tỷ trọng hoặc tỷ trọng hỗn hợp thể tích > 25ml

Tổn thương khối choán chỗ có mổ –   Bất cứ TT máu tụ não đã được mổ
Tổn thương khối choán chỗ không mổ –   Có TT máu tụ tăng tỷ trọng hoặc tỷ trọng hỗn hợp có thể tích > 25ml chưa được mổ.

Chụp CLVT sọ não kiểm tra sau khi bệnh nhân bị chấn thương 24-48h là cần thiết để theo dõi tiến triển khối máu tụ trong não và giập não. Cần lưu ý trong một số trường hợp, trong những giờ đầu tiên sau chấn thương không phát hiện được tổn thương trên phim chụp CLVT, tuy nhiên phát hiện thấy ổ giập não khi chụp CLVT kiểm tra. Khi tri giác giảm từ 2 điểm trở lên thì chỉ định chụp CLVT kiểm tra

TS.BS Nguyễn Vũ

Đại học Y Hà Nội

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *